Shumica e njerëzve bien dakord se ka dy faza kryesore në përvojën e organizmave të gjallë: jeta dhe vdekja.

Natyrisht, midis këtyre dy gjendjeve ka shumëçka që ndodh, por konsensusi i përgjithshëm është se vdekja është pika përfundimtare.

Megjithatë, biologët që studiojnë ripërdorimin e qelizave sugjerojnë se mund të ketë një gjendje të tretë, zbulim ky që mund të revolucionizojë fushën e biologjisë sintetike.

Në një artikull të publikuar në ‘The Conversation’, biologët Peter Noble dhe Alex Pozhitkov përshkruajnë se si krijimi i formave të reja shumëqelizore të jetës na ka lejuar të kalojmë përtej “kufijve tradicionalë të jetës dhe vdekjes”.

Noble dhe Pozhitkov studiojnë çfarë ndodh në organizma pas vdekjes. Duke parë suksesin e dhurimit të organeve, i cili tregon se qelizat mund të funksionojnë edhe pas vdekjes së një individi, ata janë fokusuar në mekanizmat që e mundësojnë këtë proces.

Në studimin e tyre, ata janë përqendruar tek biobotët, të cilët formohen nga qelizat e organizmave të vdekur, dhe aftësinë e tyre për t’u transformuar në organizma shumëqelizorë me funksione të reja pas vdekjes.

Më herët, studiuesit kanë zbuluar se qelizat e lëkurës nga embrionet e vdekura të bretkosave mund të shndërrohen në organizma shumëqelizorë të quajtur ksenobotë, të cilët shfaqnin sjellje të reja.

Për shembull, ata ishin në gjendje të lëviznin duke përdorur projeksione të ngjashme me qimet, të quajtura cilie, të cilat zakonisht lëvizin mukozën, jo qelizat vetë.

Kur kanë studiuar qelizat e mushkërive njerëzore, studiuesit kanë zbuluar se këto qeliza mund të bashkoheshin në organizma të vegjël shumëqelizorë, të aftë të lëviznin dhe të silleshin në mënyra të reja.

Duke marrë parasysh këto zbulime, studiuesit kanë vërejtur se qelizat kanë një “plasticitet të brendshëm”, që do të thotë se mund të ripërdoren për të krijuar makina me funksione tërësisht të reja.

Kjo nënkupton që qelizat e organizmave, qofshin të gjalla apo të vdekura, mund të transformohen në makineri me funksione të reja.

Ka disa kushte që përcaktojnë nëse qelizat dhe indet mund të mbijetojnë pas vdekjes së një organizmi, thonë Noble dhe Pozhitkov, përfshirë kushtet mjedisore, aktivitetin metabolik dhe teknikat e ruajtjes, si dhe faktorë të tillë si mosha, shëndeti, gjinia dhe lloji i specieve.

Megjithatë, nevojiten më shumë kërkime për të përcaktuar se si këto variabla bashkëveprojnë për të lejuar funksionimin e vazhdueshëm të qelizave pas vdekjes.

Edhe pse kërkimet vazhdojnë, Noble dhe Pozhitkov shpjegojnë se perspektiva e “gjendjes së tretë” jo vetëm që ofron njohuri të reja mbi adaptueshmërinë e qelizave, por gjithashtu hap mundësi për trajtime të reja.

Duke dhënë shembuj të zbatimeve praktike të teorisë, autorët thonë: “Antrobotët mund të krijohen nga indet e gjalla të një individi për të shpërndarë ilaçe pa shkaktuar një përgjigje të padëshiruar imunitare.”

“Antrobotët e krijuar me inxhinieri mund të injektohen në trup për të shpërbërë pllakat arteriale te pacientët me aterosklerozë dhe për të larguar mukozën e tepërt te pacientët me fibrozë cistike.”

Nëse përdoren, biobotët do të zgjasnin jo më shumë se 60 ditë, duke parandaluar rritjen e qelizave potencialisht invazive.